Specialized 22/07/2025

Hướng Dẫn Thu Thập Dữ Liệu Cho Đánh Giá Vòng Đời Sản Phẩm (LCA)

Đánh giá vòng đời sản phẩm (Life Cycle Assessment – LCA) là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp định lượng tác động môi trường của sản phẩm trong toàn bộ vòng đời. Để đảm bảo tính chính xác và giá trị của kết quả, doanh nghiệp cần chuẩn bị một tập hợp dữ liệu đầy đủ và đáng tin cậy. Bài viết này trình bày các nhóm dữ liệu cần thiết và cách tổ chức quá trình thu thập một cách hiệu quả.

1. Xác định phạm vi đánh giá và mục tiêu dữ liệu

Trước khi tiến hành thu thập dữ liệu cho LCA, cần xác định rõ các yếu tố sau:

• Đối tượng đánh giá: Là một sản phẩm cụ thể, một dòng sản phẩm, hay toàn bộ danh mục?

• Phạm vi vòng đời:

o Cradle-to-gate: từ khai thác nguyên liệu đến khi sản phẩm rời nhà máy

o Cradle-to-grave: toàn bộ vòng đời đến giai đoạn thải bỏ

o Cradle-to-cradle: vòng đời khép kín, bao gồm tái chế

• Mục tiêu đánh giá: Cần xác định rõ việc thực hiện LCA phục vụ cho mục đích nội bộ (cải tiến quy trình, tối ưu chi phí) hay đối ngoại (công bố EPD, chuẩn bị hồ sơ CBAM, chứng nhận ESG)? Việc xác định rõ mục tiêu và phạm vi ngay từ đầu giúp định hướng chính xác các loại dữ liệu cần thu thập và tránh lãng phí nguồn lực.

2. Các nhóm dữ liệu đầu vào cần thiết cho LCA

a) Dữ liệu sản xuất nội bộ

• Tiêu thụ năng lượng: điện, khí đốt, hơi nước, nhiên liệu lỏng
• Phát thải và chất thải: phát thải CO₂e, nước thải, chất thải rắn
• Thông tin quy trình: thời gian vận hành, hiệu suất thiết bị, tỷ lệ hao hụt
Nguồn dữ liệu: bộ phận kỹ thuật, sản xuất, kế toán năng lượng hoặc kiểm toán môi trường.

b) Dữ liệu chuỗi cung ứng

• Nguyên vật liệu: loại, khối lượng, đơn vị, giá trị sử dụng
• Vận chuyển: khoảng cách, phương tiện, tần suất
• Nhà cung cấp: thông tin cụ thể để truy xuất nguồn gốc
Nguồn dữ liệu: bộ phận mua hàng, logistics, hệ thống ERP.

c) Dữ liệu sử dụng và thải bỏ

• Vòng đời sử dụng: tuổi thọ trung bình, điều kiện sử dụng tiêu chuẩn
• Kịch bản cuối vòng đời: tái chế, đốt, chôn lấp, tái sử dụng
Trường hợp doanh nghiệp không có dữ liệu thực tế, có thể áp dụng kịch bản ngành hoặc tài liệu hướng dẫn quốc tế (như ISO 14040/44, PEFCR).

3. Ưu tiên sử dụng dữ liệu sơ cấp

Dữ liệu sơ cấp (primary data) là thông tin được thu thập trực tiếp từ các hoạt động thực tế của doanh nghiệp. Đây là yếu tố cốt lõi quyết định tính chính xác và độ tin cậy của kết quả Đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA). So với dữ liệu thứ cấp (secondary data), dữ liệu sơ cấp mang lại các lợi ích vượt trội:

• Phản ánh trung thực hiệu suất vận hành thực tế
• Cho phép kiểm chứng dễ dàng trong quá trình công bố hoặc kiểm toán
• Tăng độ chi tiết và khả năng so sánh giữa các phương án cải tiến hoặc thiết kế lại sản phẩm

Trong các trường hợp LCA phục vụ mục đích công bố ra bên ngoài – chẳng hạn như EPD (Environmental Product Declaration), báo cáo ESG, hoặc hồ sơ theo quy định CBAM của EU – dữ liệu sơ cấp thường được yêu cầu bắt buộc.

Đặc biệt, đối với LCA sử dụng cho công bố EPD, dữ liệu sơ cấp phải bao phủ ít nhất 12 tháng vận hành liên tục để đảm bảo đại diện đầy đủ cho một chu kỳ sản xuất điển hình.

4. Tổ chức và quản lý quá trình thu thập dữ liệu

a) Xác định bộ phận liên quan

Lập danh sách các đầu mối dữ liệu nội bộ, bao gồm: kỹ thuật, kế toán, vận hành, mua hàng và quản lý môi trường. Cần phân công rõ trách nhiệm và thời hạn cung cấp.

b) Lập biểu mẫu và chuẩn hóa định dạng

Sử dụng biểu mẫu dữ liệu thống nhất về đơn vị đo, định dạng file và mã hóa vật liệu. Điều này giúp tránh sai sót và hỗ trợ việc xử lý bằng phần mềm LCA.

c) Lưu trữ và tái sử dụng dữ liệu

Dữ liệu nên được lưu trữ tập trung, có khả năng truy xuất cho các kỳ đánh giá tiếp theo hoặc mở rộng phạm vi (ví dụ: thêm sản phẩm, đánh giá cấp công ty).

>>> Đọc thêm bài viết: LCA – EPD Và Các Giai Đoạn Trong Đánh Giá Vòng Đời Sản Phẩm

Kết luận

Một dự án LCA thành công phụ thuộc đáng kể vào chất lượng và cấu trúc của dữ liệu đầu vào. Doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược dữ liệu rõ ràng, ưu tiên dữ liệu sơ cấp, kết hợp quy trình thu thập khoa học và công cụ hỗ trợ phù hợp. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa chi phí vận hành mà còn tạo nền tảng cho các mục tiêu bền vững trung và dài hạn.

Nếu doanh nghiệp cần tư vấn chuyên sâu về dữ liệu cho LCA, EPD hoặc hồ sơ CBAM, hãy liên hệ với đội ngũ chuyên gia của chúng tôi để nhận hướng dẫn chi tiết và bộ công cụ thu thập dữ liệu phù hợp với ngành nghề và mục tiêu của doanh nghiệp.