CBAM là gì? “Tấm vé” vào thị trường EU và cách thức thích nghi dành cho doanh nghiệp Việt Nam

CBAM – Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon đang trở thành “tấm vé thông hành” bắt buộc cho hàng hóa Việt Nam vào thị trường EU. Liệu doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về CBAM, những thách thức phải đối mặt, và giải pháp hiệu quả để thích ứng thành công trong bối cảnh chuyển đổi xanh toàn cầu.

Ảnh minh họa

CBAM là gì?

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) là cơ chế điều chỉnh biên giới carbon được Liên minh châu Âu (EU) triển khai nhằm giảm thiểu rò rỉ carbon bằng cách áp đặt phí carbon đối với hàng hóa nhập khẩu vào EU. CBAM là một phần quan trọng trong kế hoạch chuyển đổi xanh của EU, nhằm đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Phạm vi áp dụng của CBAM

CBAM áp dụng đối với các sản phẩm nhập khẩu vào EU, gồm:

• Sản phẩm sắt thép: Thép và các sản phẩm từ thép như tấm, lá, thanh, ống.
• Xi măng: Bao gồm cả clinker và sản phẩm liên quan.
• Nhôm: Nhôm dạng thỏi, thanh, tấm, lá, và các sản phẩm nhôm khác.
• Phân bón: Các loại phân bón hóa học.
• Điện năng: Điện nhập khẩu từ các quốc gia ngoài EU.
• Các sản phẩm hóa chất và hàng hóa có khả năng phát thải cao khác.

Cơ chế CBAM là gì?

CBAM yêu cầu các doanh nghiệp phải xác định và báo cáo lượng khí thải carbon phát sinh từ sản xuất sản phẩm xuất khẩu vào EU. Các doanh nghiệp sẽ phải mua chứng chỉ phát thải carbon tương ứng để được phép nhập khẩu hàng hóa vào EU từ năm 2026 trở đi.

Lộ trình thực hiện CBAM

Theo hướng dẫn chính thức của EU (xem chi tiết tại đây), CBAM được triển khai theo các giai đoạn sau:

• Giai đoạn chuyển tiếp (2023 – 2025): Doanh nghiệp phải báo cáo lượng khí thải carbon nhưng chưa cần mua chứng chỉ carbon. Đây là giai đoạn chuẩn bị cho doanh nghiệp làm quen với quy định mới.
• Giai đoạn áp dụng chính thức (từ năm 2026 trở đi): Doanh nghiệp bắt buộc phải mua chứng chỉ phát thải carbon dựa trên lượng khí thải thực tế.

Hướng dẫn chi tiết báo cáo CBAM

Doanh nghiệp cần thực hiện các bước báo cáo như sau:

1. Xác định sản phẩm chịu ảnh hưởng: Xác định rõ những sản phẩm xuất khẩu thuộc diện CBAM.
2. Đo lường lượng phát thải carbon: Sử dụng các phương pháp tiêu chuẩn quốc tế để đo lường chính xác lượng phát thải trực tiếp và gián tiếp.
3. Chuẩn bị báo cáo hàng quý: Lập và nộp báo cáo chi tiết về lượng carbon phát thải và biện pháp giảm phát thải đã thực hiện.
4. Xác thực và đăng ký báo cáo: Báo cáo phải được kiểm tra và xác nhận bởi tổ chức thứ ba được EU công nhận, sau đó đăng ký với cơ quan chức năng EU.

Những tác động của CBAM đối với doanh nghiệp Việt Nam

CBAM sẽ tạo ra các tác động đáng kể tới doanh nghiệp Việt Nam như:

• Chi phí tăng lên: Chi phí sản xuất và xuất khẩu tăng do phải mua chứng chỉ carbon.
• Cạnh tranh khốc liệt hơn: Sản phẩm phải cạnh tranh mạnh mẽ với các đối thủ đã áp dụng công nghệ sản xuất xanh.
• Thay đổi quy trình quản lý sản xuất: Các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ sạch và hệ thống quản lý khí thải tiên tiến.

Giải pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam thích ứng với CBAM

Các giải pháp doanh nghiệp nên áp dụng:

• Rà soát và cải tiến công nghệ sản xuất: Đầu tư vào công nghệ xanh để giảm thiểu lượng khí thải.
• Xây dựng chiến lược giảm phát thải dài hạn: Thiết lập kế hoạch chi tiết về quản lý và giảm phát thải.
• Tăng cường hợp tác quốc tế: Tận dụng các chương trình hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật từ phía EU để cải thiện năng lực sản xuất xanh.

Chủ động thích ứng với CBAM sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì khả năng cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và thích nghi với xu thế toàn cầu.

Phương pháp tính toán lượng khí thải carbon

Để tuân thủ CBAM, các doanh nghiệp cần:

1. Xác định lượng khí thải trực tiếp: Tính toán lượng CO₂ phát thải trực tiếp trong quá trình sản xuất hàng hóa.
2. Xác định lượng khí thải gián tiếp: Tính toán lượng CO₂ phát thải gián tiếp từ việc sử dụng điện năng trong quá trình sản xuất.
3. Sử dụng hệ số phát thải tiêu chuẩn: Trong trường hợp không thể xác định chính xác lượng phát thải, doanh nghiệp có thể sử dụng các hệ số phát thải tiêu chuẩn do EU cung cấp.

Quy trình xác minh và báo cáo

Các bước doanh nghiệp cần thực hiện:

1. Đăng ký: Doanh nghiệp nhập khẩu vào EU phải đăng ký với cơ quan có thẩm quyền của EU để được cấp phép nhập khẩu dưới CBAM.
2. Báo cáo hàng quý: Trong giai đoạn chuyển tiếp, doanh nghiệp phải nộp báo cáo hàng quý về lượng hàng hóa nhập khẩu và lượng khí thải tương ứng.
3. Xác minh bởi bên thứ ba: Các báo cáo phải được xác minh bởi tổ chức độc lập được EU công nhận để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.

Miễn trừ và ngoại lệ

CBAM có thể miễn trừ cho các quốc gia hoặc khu vực có hệ thống định giá carbon tương đương với EU hoặc có thỏa thuận liên kết với EU về giảm phát thải khí nhà kính. Điều này nhằm tránh việc đánh thuế hai lần và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc giảm phát thải.

Tác động đối với doanh nghiệp Việt Nam

Các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu các sản phẩm thuộc phạm vi CBAM vào EU cần:

• Chuẩn bị hệ thống theo dõi và báo cáo khí thải: Đảm bảo khả năng tính toán và báo cáo lượng khí thải trong quá trình sản xuất.
• Đầu tư vào công nghệ sạch: Giảm lượng khí thải để giảm chi phí mua chứng chỉ carbon.
• Theo dõi chính sách: Cập nhật liên tục các quy định và hướng dẫn mới nhất từ EU liên quan đến CBAM.

Việc hiểu rõ và tuân thủ CBAM không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì thị phần tại EU mà còn góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Mọi thông tin về CBAM, quý khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi! Hotline 0866.059.659 hoặc 0332.26.86.26 để biết thêm chi tiết.