Những điểm nổi bật tại Đề án Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam

Đề án “Thành lập và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam” theo Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24 tháng 01 năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ có nhiều điểm nổi bật, quy định các mốc thời gian, nội dung quan trọng. Dưới đây là các nội dung tổng hợp các nội dung trọng tâm tại Đề án:

1. Lộ trình phát triển rõ ràng: Đề án đưa ra lộ trình cụ thể cho việc hình thành và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, chia thành các giai đoạn rõ ràng:

   • Giai đoạn đến trước tháng 6 năm 2025: Tập trung xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cơ sở hạ tầng, và nâng cao năng lực cho các chủ thể tham gia thị trường carbon, chuẩn bị cho việc thí điểm sàn giao dịch carbon.
   • Giai đoạn từ tháng 6 năm 2025 đến hết năm 2028 (Thí điểm): Vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước, tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và nâng cao năng lực. Trong giai đoạn này, toàn bộ hạn ngạch phát thải KNK sẽ được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí cho các cơ sở phát thải lớn.
   • Giai đoạn từ năm 2029 (Vận hành chính thức): Chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước, tiếp tục hoàn thiện quy định pháp luật và cơ sở hạ tầng. Hạn ngạch phát thải KNK sẽ được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí và cả đấu giá.
     

2. Hàng hóa trên thị trường carbon: Đề án định nghĩa rõ ràng hai loại hàng hóa chính sẽ được giao dịch trên thị trường carbon:

   • Hạn ngạch phát thải khí nhà kính: Được phân bổ cho các cơ sở phải kiểm kê KNK theo danh mục do Thủ tướng Chính phủ ban hành, thông qua phương thức miễn phí và đấu giá.
   • Tín chỉ carbon: Bao gồm tín chỉ thu được từ các chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước và quốc tế (Cơ chế phát triển sạch – CDM, Cơ chế tín chỉ chung – JCM, Cơ chế theo Điều 6 Thỏa thuận Paris).

3. Chủ thể tham gia thị trường đa dạng: Các chủ thể tham gia giao dịch được xác định rõ ràng, bao gồm:

   • Các cơ sở thuộc danh mục phải kiểm kê KNK được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK.
   • Các tổ chức thực hiện chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước hoặc quốc tế.
   • Các tổ chức và cá nhân đủ điều kiện tham gia hoạt động đầu tư, kinh doanh tín chỉ carbon.
   • Các tổ chức hỗ trợ giao dịch tùy thuộc vào quy mô thị trường.

     

4. Hệ thống đăng ký quốc gia và sàn giao dịch:

   • Hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon: Sẽ được thiết lập để quản lý, vận hành, cập nhật, khai thác thông tin và xử lý các hoạt động liên quan đến hạn ngạch và tín chỉ. Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) chủ trì xây dựng, quản lý và vận hành hệ thống này.
   • Sàn giao dịch carbon: Việc giao dịch sẽ thực hiện trên sàn giao dịch carbon trong nước. Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ xây dựng và cung ứng dịch vụ sàn giao dịch, theo yêu cầu nghiệp vụ và tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ TN&MT chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính.
   • Phương thức giao dịch và đăng ký, lưu ký, thanh toán: Giao dịch sẽ thực hiện theo phương thức tập trung trên sàn. Hạn ngạch và tín chỉ sẽ được cấp mã số duy nhất để giao dịch. Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam sẽ cung ứng dịch vụ lưu ký, thanh toán giao dịch.

5. Phân công trách nhiệm rõ ràng: Đề án phân công cụ thể nhiệm vụ cho các Bộ, ngành liên quan:

   • Bộ Tài nguyên và Môi trường (Nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường): Chủ trì tổ chức vận hành thị trường carbon trong nước và tham gia thị trường thế giới, triển khai đề án, tổng hợp nguồn lực, tuyên truyền, theo dõi và đánh giá.
   • Bộ Tài chính: Chủ trì phối hợp thành lập thị trường carbon, bố trí kinh phí.
   • Các Bộ: Công Thương, Giao thông vận tải, Xây dựng: Thực hiện các nhiệm vụ được giao, rà soát chương trình, lập kế hoạch nhiệm vụ, xây dựng điều kiện kỹ thuật và hỗ trợ ngành, lĩnh vực quản lý.
   • Các Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông (Nay là Bộ Khoa học và Công nghệ), Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Phối hợp thực hiện nhiệm vụ, cân đối nguồn lực, chỉ đạo truyền thông.
   • Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Phối hợp triển khai và bố trí kinh phí.
   • Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các Hiệp hội và doanh nghiệp: Tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực tham gia thị trường.

Điểm mới nổi bật nhất chính là việc chính thức hóa lộ trình xây dựng và vận hành thị trường carbon, cùng với việc phân định rõ ràng các yếu tố cấu thành thị trường (hàng hóa, chủ thể, hệ thống giao dịch, vai trò các bên), tạo cơ sở pháp lý và định hướng cụ thể cho các doanh nghiệp và tổ chức liên quan. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050 và ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu./.