Ngày Quốc tế bảo vệ tầng Ozone 16/9/2025: Đánh dấu 40 năm thực hiện Công ước Vienna

Sự kiện trọng điểm: Hội nghị quốc gia do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì

Để ghi nhận Ngày Quốc tế bảo vệ tầng Ozone 16/9/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã khởi động chương trình Hội thảo quốc gia mang chủ đề “Hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn hướng tới chuyển đổi xanh: Thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, hợp tác công – tư” diễn ra tại thủ đô Hà Nội vào ngày 15/9/2025. Sự kiện này có sự chủ trì ban lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng với sự tham gia của đại diện các Qũy đa phương, nhiều cơ quan quốc tế danh tiếng như World Bank, UNEP, ETP, GGGI, UNDP, ADB, GIZ, bên cạnh sự tham gia tích cực của giới khoa học như viện nghiên cứu, trường đại học và các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp.

Cục Biến đổi khí hậu đã dẫn dắt chuỗi chương trình tuyên truyền rộng khắp với nhiều hình thức đa dạng như lắp đặt biển hiệu, băng-rôn, xuất bản các tài liệu chuyên đề và liên kết với các đơn vị truyền thông để phổ biến thông điệp “40 năm Công ước Vienna: Từ Khoa học đến Hành động toàn cầu”. Đáng chú ý, Bộ đã hợp tác chặt chẽ với Hội Khoa học Kỹ thuật Lạnh và Điều hòa không khí Việt Nam trong việc thực hiện Triển lãm quốc tế ngành lạnh và điều hòa không khí năm 2025, tập trung giới thiệu các giải pháp công nghệ hiện đại và thân thiện với môi trường.

Bốn thập kỷ thành công: Từ ý tưởng khoa học đến thực thi toàn cầu

Năm 2025 ghi dấu một cột mốc lịch sử khi Ngày Quốc tế bảo vệ tầng Ozone tôn vinh 40 năm ra đời Công ước Vienna với thông điệp mạnh mẽ “Từ nghiên cứu khoa học đến hành động toàn cầu”. Năm 1985, cộng đồng quốc tế đã thống nhất ký kết Công ước Vienna với mục tiêu ngăn chặn sự suy thoái của lớp ozone và ngăn chặn tác hại của tia cực tím tới con người và trái đất.

Thành tựu của Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal được coi là một kỳ tích trong lịch sử hợp tác môi trường thế giới. Hiện tại, gần như toàn bộ (99%) các hợp chất gây tổn hại tầng ozone đã được đẩy lùi khỏi khí quyển toàn cầu, trong đó việc cấm sử dụng hoàn toàn các chất chlorofluorocarbon (CFCs) – từng là thành phần chủ yếu trong các thiết bị làm lạnh, bình xịt và công nghiệp sản xuất xốp – đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi tầng ozone.

Bằng chứng từ cộng đồng khoa học quốc tế xác nhận rằng tầng ozone đang trong quá trình hồi phục và dự kiến sẽ khôi phục hoàn toàn vào khoảng giữa thế kỷ 21. Đáng chú ý, thành công của Nghị định thư Montreal không chỉ giới hạn ở việc bảo vệ tầng ozone mà còn đóng góp tích cực vào việc kiểm soát biến đổi khí hậu, do phần lớn các chất phá hủy ozone cũng là những khí nhà kính có tác động lớn. Các chuyên gia ước tính rằng nếu không có Nghị định thư Montreal, nhiệt độ bình quân toàn cầu vào cuối thế kỷ này có thể tăng thêm khoảng 0,5°C so với tình hình hiện tại.

Đóng góp của Việt Nam trong cuộc chiến bảo vệ tầng Ozone

Việt Nam đã khẳng định vị thế là một đối tác đáng tin cậy trong việc thực thi Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal qua nhiều thập kỷ. Nước ta đã quyết liệt triển khai các chính sách kiểm soát và loại bỏ dần các chất có hại như CFC, Halon, CTC, HCFC và Methyl Bromide, đồng thời bước đầu quản lý chặt chẽ việc sử dụng HFC theo kế hoạch đề ra. Cụ thể, từ đầu năm 2010, Việt Nam đã hoàn toàn chấm dứt việc tiêu thụ CFC, Halon và CTC, và từ năm 2015 đã ngừng sử dụng HCFC-141b tinh khiết trong ngành sản xuất vật liệu xốp, song vẫn duy trì việc sử dụng methyl bromide phục vụ công tác kiểm dịch nông sản.

Việc xây dựng khung pháp lý toàn diện cho công tác bảo vệ tầng ozone đã được Việt Nam thực hiện một cách bài bản thông qua Luật Bảo vệ môi trường 2020 cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn, điển hình như Nghị định số 06/2022/NĐ-CP về việc giảm thiểu khí phát thải nhà kính và bảo vệ tầng ozone, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định các biện pháp xử phạt hành vi vi phạm pháp luật môi trường. Mới đây, Chính phủ đã công bố Nghị định số 119/2025/NĐ-CP với mục đích hoàn thiện hơn nữa cơ sở pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, doanh nghiệp trong quá trình tuân thủ.

Dựa trên báo cáo của Ban Thư ký Ozone toàn cầu, Việt Nam đã có đóng góp trong việc cắt giảm phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương tính đến tháng 8/2025. Con số ấn tượng này minh chứng cho những nỗ lực bền bỉ của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế và đồng thời cho thấy vai trò tích cực của nước ta trong chương trình giảm thiểu khí thải toàn cầu.

Chiến lược dài hạn và mục tiêu 2050

Tiến tới giai đoạn mới, với việc triển khai Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát, Việt Nam đặt mục tiêu cắt giảm trực tiếp trên 11 triệu tấn CO₂ tương đương đến năm 2045 và triển khai các giải pháp làm mát bền vững. Cam kết này một lần nữa khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc đồng hành cùng thế giới hướng tới mục tiêu trung hòa carbon – Net Zero vào năm 2050.

Các nỗ lực bảo vệ tầng ozone của Việt Nam không đơn thuần chỉ phục vụ mục đích khôi phục lớp ozone mà còn tích hợp sâu sắc với các mục tiêu phát triển quốc gia. Việc quản lý và loại bỏ các chất này đã được đưa vào chiến lược giảm phát thải của quốc gia, hỗ trợ việc thực hiện cam kết NDC tự nguyện. Đồng thời, quá trình đổi mới công nghệ, thu hồi và tái sử dụng các chất làm lạnh còn tạo ra những cơ hội mới để tham gia vào thị trường carbon, tiếp cận các nguồn tài chính quốc tế và thu hút đầu tư cho việc nâng cấp công nghệ của doanh nghiệp.

Đọc thêm: Hội nghị COP 28- Những điểm nhấn nổi bật

Nguồn thông tin tham khảo: Cục Biến Đổi Khí Hậu