Hành Trình Biến Dự Án Xanh Thành Tín Chỉ Carbon Tự Nguyện

Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện đang mở rộng nhanh chóng, vừa giúp doanh nghiệp bù đắp dấu chân carbon, đồng thời tạo nguồn tài chính cho các dự án xanh từ năng lượng tái tạo đến bảo vệ rừng. Vậy cơ chế tạo ra tín chỉ carbon tự nguyện hoạt động như thế nào để hỗ trợ tài chính cho các dự án, mời quý vị theo dõi bài viết dưới đây.

Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện: Cơ hội cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh Việt Nam đã chính thức thiết lập thị trường carbon quốc gia theo Quyết định 232/QĐ-TTg và thí điểm giao dịch từ giữa năm 2025, thị trường tín chỉ carbon tự nguyện cũng đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức phát triển. Đây không chỉ là công cụ giúp doanh nghiệp bù đắp dấu chân carbon, mà còn mở ra nguồn tài chính mới cho các dự án xanh như năng lượng tái tạo, bảo vệ rừng, nông nghiệp bền vững.

Tín chỉ Carbon tự nguyện khác Tín chỉ Carbon bắt buộc như thế nào?

Hiện nay thị trường carbon trên thế giới cơ bản được vận hành theo hai cách sau: Thị trường carbon quốc tế tự nguyện và thị trường carbon nội địa (bắt buộc).

Tín chỉ Carbon bắt buộc (Compliance Carbon Market – CCM) là phần hạn ngạch carbon còn dư của doanh nghiệp so với mức được chính phủ ban hành, có thể bán cho các doanh nghiệp phát thải vượt hạn mức thông qua thị trường carbon do cơ quan có thẩm quyền giám sát.

Tín chỉ Carbon tự nguyện (Voluntary Carbon Market – VCM) được tạo ra từ các dự án giảm hoặc loại bỏ carbon không bị ràng buộc bởi pháp luật. Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện cho phép các dự án giảm phát thải được hỗ trợ tài chính, và các tổ chức mua tín chỉ có thể bù trừ lượng phát thải, giúp doanh nghiệp đạt cam kết net-zero và nâng cao hình ảnh thương hiệu. 

Ảnh minh họa. Nguồn: VnE

Hình thành thị trường tín chỉ carbon rừng của Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam chưa có thị trường bắt buộc với tín chỉ carbon. Do đó việc chuyển giao kết quả giảm phát thải được thực hiện thông qua các thỏa thuận đàm phán song phương giữa các bên liên quan theo thị trường tự nguyện.

Các loại Dự án Tín chỉ Carbon

Các loại dự án có thể tạo ra các tín chỉ carbon tự nguyện bao gồm:

• Năng lượng Tái tạo: Trang trại gió, nhà máy điện mặt trời, dự án thủy điện.
• Lâm nghiệp và Sử dụng Đất: Trồng rừng mới, tái trồng rừng, ngăn chặn phá rừng, nông nghiệp bền vững.
• Hiệu quả Năng lượng: Các dự án giảm tiêu thụ năng lượng trong các tòa nhà, cơ sở công nghiệp hoặc hoạt động giao thông.
• Quản lý Chất thải: Các dự án thu giữ metan từ bãi chôn lấp hoặc xử lý nước thải.
• Quy trình Công nghiệp: Các dự án giảm phát thải từ các hoạt động công nghiệp như sản xuất xi măng hoặc thép bằng cách tối ưu hóa vận hành hoặc thu giữ carbon (CCUS).

Vòng đời Tín chỉ Carbon: Từ Dự án đến Bán tín chỉ

Để một doanh nghiệp tạo ra và bán tín chỉ carbon, họ thường phải trải qua các quá trình sau:

Giai đoạn 1 – Phát triển Dự án:

• • Xác định Dự án Giảm hoặc Loại bỏ Khí nhà kính: Doanh nghiệp cần lên ý tưởng và lập kế hoạch cho một dự án có hiệu ứng giảm hoặc loại bỏ thải khí nhà kính để giúp bù đắp carbon.
  • Chọn Tiêu chuẩn Tín chỉ Carbon: Có nhiều tiêu chuẩn Tín chỉ Carbon quốc tế (ví dụ: Verra – VCS, Gold Standard, Climate Action Reserve (CAR), CDM hoặc Cơ chế hợp tác Việt Nam – Nhật Bản (JCM). Cùng với việc chọn tiêu chuẩn phát hành, ta cũng phải lựa chọn phương pháp luận phù hợp với dự án.
  • Xây dựng Hồ sơ Thiết kế Dự án (PDD): Tài liệu chi tiết mục tiêu, địa điểm, công nghệ, lượng phát thải cơ sở, tính toán giảm phát thải, kế hoạch giám sát, đánh giá chứng minh Tính Bổ sung và các biện pháp bảo vệ môi trường và xã hội của dự án.
  • Tính Bổ sung rất quan trọng trong việc thiết kế dự án tín chỉ carbon. Nguyên tắc “tính bổ sung” trong bù đắp carbon yêu cầu dự án phải chứng minh rằng lợi ích môi trường chỉ xảy ra nhờ có lợi nhuận từ việc bán tín chỉ bù đắp carbon. 

Giai đoạn 2: Đánh giá Nghiêm ngặt và Tạo Tín chỉ

Giai đoạn này bao gồm các bước quan trọng để đảm bảo độ tin cậy của dự án và định lượng tác động khí hậu của nó. Giai đoạn này bao gồm:

• Thẩm định & Xác minh: Các đơn vị độc lập được thuê để kiểm tra kỹ kế hoạch dự án của bạn (Thẩm định), đảm bảo nó đáp ứng các tiêu chuẩn lập tín chỉ carbon. Sau đó, họ sẽ xác nhận lượng khí thải thực tế đã giảm hoặc loại bỏ.
• Đăng ký & Phát hành: Sau khi kế hoạch dự án được kiểm tra, dự án sẽ được đăng ký chính thức với cơ quan quản lý tín chỉ carbon. Khi việc giảm khí thải được xác nhận, số lượng tín chỉ carbon tương ứng sẽ được phát hành trên cơ sở dữ liệu dưới tên dự án.
• Theo dõi & Giám sát: Tiếp tục theo dõi dự án để đảm bảo mọi thứ diễn ra đúng kế hoạch. Việc này cũng giúp thu thập dữ liệu cần thiết cho việc xác nhận và cấp tín chỉ trong tương lai.

Giai đoạn 3: Bán và Hủy Tín chỉ Carbon (Sale and Retirement of Carbon Credits):

• Tiếp thị Tín chỉ: Doanh nghiệp sau đó có thể bán các tín chỉ này cho các công ty, tổ chức hoặc cá nhân muốn bù đắp lượng khí thải của họ. Tín chỉ có thể được bán trực tiếp hoặc thông qua các nhà môi giới và sàn giao dịch. Sự hấp dẫn của một tín chỉ carbon không chỉ nằm ở lượng giảm thải mà còn ở tác động môi trường sinh thái, đời sống người dân trong suốt quá trình dự án,… 
• Hủy Tín chỉ: Sau khi một tín chỉ carbon được sử dụng để bù đắp khí thải, nó đã làm xong việc của mình và sẽ được “gạch tên” trong cơ sở dữ liệu để tránh việc tính trùng.

Các dự án vẫn duy trì cơ sở hạ tầng sau khi bán hết tín chỉ carbon đã đăng ký năng lượng tái tạo như thủy điện, điện gió có thể tiếp tục tạo tín chỉ mới. Quy trình này đơn giản hơn đáng kể – chủ dự án chỉ cần đánh giá lại và đăng ký bổ sung, không cần làm lại toàn bộ hồ sơ ban đầu.

Cập nhật mới nhất về thị trường carbon tại Việt Nam

• Tháng 1/2025: Việt Nam đã ban hành Quyết định 232/QĐ-TTg, thiết lập thị trường carbon quốc gia.
• Giữa năm 2025: Bắt đầu thí điểm sàn giao dịch carbon tại Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX).
• Hơn 2.000 cơ sở phát thải thuộc danh mục bắt buộc kiểm kê khí nhà kính (theo Quyết định 13/2024/QĐ-TTg).
• Song song, thị trường tín chỉ tự nguyện phát triển mạnh với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu và các tổ chức nước ngoài.
• Việt Nam cũng đang tích cực hợp tác quốc tế qua JCM (Nhật Bản), cơ chế trao đổi tín chỉ có độ tín nhiệm cao.

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam

• Đón đầu xu hướng thị trường: Các doanh nghiệp xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ, Nhật Bản cần tín chỉ để đáp ứng yêu cầu Net-Zero hoặc CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU).
• Tạo doanh thu mới từ các dự án giảm phát thải.
• Gia tăng uy tín thương hiệu và đạt các chứng chỉ môi trường quốc tế.

Bạn muốn tìm hiểu cách xây dựng các dự án tạo ra tín chỉ carbon tự nguyện? Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết!

Trung tâm Giải pháp Công nghệ ngành Khai khoáng và Vật liệu Xây dựng – Công ty Cổ phần Công nghệ và Tư vấn CIC

• Ms.Thúy – 03322.68626
• Mr. Quỳnh – 0866.059.659