CBAM tác động đến doanh nghiệp ngành nhôm như thế nào?

Nhôm là một trong sáu nhóm ngành đầu tiên được EU lựa chọn để áp dụng CBAM, cùng với xi măng, sắt thép, phân bón, điện và hydro. Đây là những ngành công nghiệp có mức độ phát thải carbon cao và có nguy cơ “rò rỉ carbon” lớn, tức là các doanh nghiệp có thể chuyển hoạt động sản xuất sang các quốc gia có quy định môi trường lỏng lẻo hơn để tránh chi phí carbon.

Cơ chế hoạt động của CBAM đối với nhôm nhập khẩu vào EU

Cơ chế CBAM hoạt động theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”. Đối với sản phẩm nhôm nhập khẩu vào EU, quy trình áp dụng được chia thành hai giai đoạn chính:

Giai đoạn chuyển tiếp (từ 01/10/2023 đến 31/12/2025):

• Nghĩa vụ báo cáo: Trong giai đoạn này, các nhà nhập khẩu nhôm vào EU (hoặc đại diện được ủy quyền) có nghĩa vụ phải báo cáo lượng phát thải carbon tích hợp trong sản phẩm nhôm nhập khẩu. Việc báo cáo này được thực hiện hàng quý và không phải trả bất kỳ khoản phí nào.
• Thông tin cần báo cáo: Báo cáo cần bao gồm:
  • Số lượng của từng loại hàng hóa nhôm nhập khẩu (theo tấn).
  • Tổng lượng phát thải trực tiếp và gián tiếp phát sinh trong quá trình sản xuất nhôm.
  • Bất kỳ khoản phí carbon nào đã được thanh toán tại quốc gia xuất khẩu (nếu có).
• Mục đích: Giai đoạn này nhằm giúp các doanh nghiệp làm quen với cơ chế mới, thu thập dữ liệu và chuẩn bị cho giai đoạn chính thức.

Giai đoạn chính thức (từ 01/01/2026 trở đi):

• Nghĩa vụ mua chứng chỉ CBAM: Kể từ năm 2026, các nhà nhập khẩu nhôm sẽ phải mua và nộp “Chứng chỉ CBAM” tương ứng với lượng phát thải carbon có trong sản phẩm nhôm nhập khẩu.
• Giá chứng chỉ CBAM: Giá của chứng chỉ CBAM được tính dựa trên giá đấu giá trung bình hàng tuần của các khoản trợ cấp ETS (Hệ thống Giao dịch Phát thải) của EU, được biểu thị bằng €/tấn CO2 thải ra.
• Khấu trừ phí carbon: Nếu nhà sản xuất tại quốc gia xuất khẩu đã phải trả phí carbon cho lượng phát thải của mình theo một cơ chế định giá carbon tương đương tại quốc gia đó, nhà nhập khẩu EU có thể được khấu trừ khoản phí này. Điều này nhằm tránh việc đánh thuế hai lần.
• Mở rộng phạm vi: Sau năm 2026, EU có thể sẽ mở rộng phạm vi áp dụng CBAM sang các sản phẩm nhôm thành phẩm khác.
• Giai đoạn áp dụng đầy đủ (từ 2034): Từ năm 2034, CBAM sẽ vận hành đầy đủ và các nhà máy, doanh nghiệp sẽ không còn được cấp hạn ngạch phát thải CO2 miễn phí trong hệ thống ETS của EU. Khi đó, nhà nhập khẩu sẽ phải mua và nộp chứng chỉ CBAM cho toàn bộ lượng phát thải ròng của lô hàng.

Tác động đối với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu nhôm

• Tăng chi phí và giảm khả năng cạnh tranh: Đối với các nhà sản xuất nhôm có cường độ phát thải carbon cao, chi phí xuất khẩu sang EU sẽ tăng lên do phải mua chứng chỉ CBAM. Điều này làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường EU.
• Yêu cầu minh bạch dữ liệu: Các nhà xuất khẩu nhôm phải cung cấp dữ liệu phát thải chi tiết và chính xác cho các nhà nhập khẩu EU. Việc này đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống đo lường và báo cáo phát thải carbon đáng tin cậy.
• Thúc đẩy chuyển đổi xanh: CBAM tạo ra động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp sản xuất nhôm đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch hơn, sử dụng năng lượng tái tạo, nâng cấp dây chuyền sản xuất để giảm phát thải. Việc này không chỉ giúp giảm chi phí CBAM mà còn nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
• Cơ hội cho các doanh nghiệp xanh: Ngược lại, các doanh nghiệp sản xuất nhôm với quy trình thân thiện môi trường, lượng phát thải thấp sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn tại thị trường EU.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp nhôm Việt Nam

• Nâng cao nhận thức: Hiểu rõ quy định, lộ trình và cách thức áp dụng của CBAM đối với sản phẩm nhôm là bước đi đầu tiên và quan trọng nhất.
• Thu thập dữ liệu phát thải: Xây dựng hệ thống đo lường và thu thập dữ liệu phát thải carbon trong quá trình sản xuất. Đây là yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn chuyển tiếp.
• Đầu tư công nghệ và chuyển đổi xanh: Lên kế hoạch và triển khai các giải pháp giảm phát thải như sử dụng năng lượng tái tạo, tối ưu hóa quy trình sản xuất, áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng.
• Hợp tác với đối tác nhập khẩu EU: Trao đổi, cung cấp thông tin và phối hợp chặt chẽ với các đối tác nhập khẩu để đảm bảo việc báo cáo và tuân thủ CBAM được thực hiện hiệu quả.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Liên hệ với các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành nghề và các chuyên gia tư vấn để được hỗ trợ về kỹ thuật, pháp lý và chiến lược ứng phó với CBAM.

Tóm lại, CBAM không chỉ là một rào cản thương mại mà còn là một cơ hội để ngành nhôm Việt Nam chuyển đổi theo hướng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Mọi thông tin chi tiết về CBAM, Quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline: 0866.059.659 để được hỗ trợ.