Các mục tiêu, chính sách và biện pháp của Thỏa thuận xanh Châu Âu (European Green Deal)
“Thỏa thuận Xanh Châu Âu” (The European Green Deal – EGD) là một gói các sáng kiến chính sách toàn diện của Ủy ban Châu Âu, được thông qua vào năm 2020. Mục tiêu bao quát của EGD là đưa Liên minh Châu Âu (EU) trở thành khu vực trung hòa khí hậu (phát thải ròng khí nhà kính bằng 0) vào năm 2050.
Các mục tiêu chính của Thỏa thuận Xanh Châu Âu
- Trung hòa khí hậu vào năm 2050: Đây là mục tiêu cốt lõi, đảm bảo rằng lượng khí thải nhà kính phát ra sẽ được cân bằng bởi lượng khí thải được hấp thụ hoặc loại bỏ khỏi khí quyển.
- Tách tăng trưởng kinh tế khỏi việc khai thác tài nguyên: Hướng tới một nền kinh tế tuần hoàn, nơi tài nguyên được sử dụng hiệu quả, tái chế và tái sử dụng, giảm thiểu tác động môi trường.
- Bảo vệ sự sống con người, động vật và thực vật thông qua cắt giảm ô nhiễm: Đặt mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí, nước và đất, cải thiện sức khỏe cộng đồng và bảo vệ đa dạng sinh học.
- Hỗ trợ các doanh nghiệp Châu Âu trở thành các chủ thể đi đầu thế giới trong sử dụng công nghệ và sản xuất sản phẩm sạch: Khuyến khích đổi mới, đầu tư vào công nghệ xanh và sản xuất bền vững.
- Đảm bảo quá trình chuyển tiếp công bằng và có tính bao trùm (không bỏ lại ai phía sau): Hỗ trợ các khu vực và ngành nghề bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi xanh, đảm bảo công bằng xã hội.
Để đạt được các mục tiêu này, Thỏa thuận Xanh Châu Âu bao gồm nhiều chính sách và biện pháp cụ thể trong các lĩnh vực khác nhau như năng lượng, giao thông, công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng và quản lý chất thải. Các chính sách này sẽ đặt ra các tiêu chuẩn và yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về môi trường và bền vững, tác động đến cả sản xuất và tiêu dùng, không chỉ trong nội bộ EU mà còn đối với các đối tác thương mại của EU.
Các chính sách, biện pháp thuộc khuôn khổ của Thỏa thuận Xanh Châu Âu
Sơ đồ các chính sách, biện pháp ra đời sau sáng kiện Green Deal của EU
Tính đến thời điểm hiện tại, chỉ sau hơn 3 năm triển khai EGD (từ tháng 1/2020 – 10/2023), EU đã có 58 hành động chính sách xanh đang/dự kiến có ảnh hưởng trực tiếp đến hàng hóa nước ngoài nhập khẩu vào khu vực. Các chính sách và biện pháp chính của Thỏa thuận bao gồm: Cơ chế điều chỉnh biên giới các-bon (CBAM); Chiến lược từ Trang trại đến bàn ăn (Farm to Fork – F2F); Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn (KTTH); Chiến lược đa dạng sinh học (ĐDSH) đến năm 2030.
- Luật Khí hậu Châu Âu: Đảm bảo rằng tất cả các chính sách của EU đều đóng góp vào mục tiêu trung hòa khí hậu, đặt ra mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính ròng ít nhất 55% vào năm 2030 (so với năm 1990).
- Gói “Fit for 55”: Đây là gói các đề xuất lập pháp toàn diện nhằm điều chỉnh các luật hiện hành và đề xuất các luật mới để thực hiện mục tiêu giảm 55% phát thải khí nhà kính vào năm 2030. Gói này bao gồm các biện pháp liên quan đến:
- Hệ thống giao dịch phát thải EU (EU ETS): Mở rộng phạm vi áp dụng sang các ngành mới như vận tải biển và giảm dần số lượng giấy phép phát thải miễn phí.
- Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM): Áp dụng thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia có tiêu chuẩn môi trường thấp hơn để ngăn chặn “rò rỉ carbon”.
- Tăng cường mục tiêu về năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng: Đặt ra các mục tiêu ràng buộc về tỷ lệ năng lượng tái tạo và cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng.
- Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn: Nhằm hiện đại hóa nền kinh tế EU bằng cách ưu tiên giảm thiểu, tái sử dụng vật liệu trước khi tái chế, thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới và đặt ra các yêu cầu tối thiểu để ngăn chặn sản phẩm gây hại môi trường ra thị trường EU.
- Chiến lược “Từ trang trại đến bàn ăn” (Farm to Fork Strategy): Tập trung vào việc tạo ra một hệ thống lương thực công bằng, lành mạnh và thân thiện với môi trường. Mục tiêu bao gồm giảm sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, phục hồi đất, giảm thất thoát chất dinh dưỡng từ phân bón và cam kết về đánh bắt bền vững.
- Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030: Nhằm bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái và đa dạng sinh học của EU.
- Làn sóng cải tạo (Renovation Wave): Mục tiêu tăng gấp đôi tỷ lệ cải tạo các tòa nhà trong EU vào năm 2030 để giảm phát thải, nâng cao hiệu quả năng lượng và cải thiện khả năng chống chịu của các công trình.
- Tăng cường đầu tư vào công nghệ xanh và giải pháp bền vững: Huy động ít nhất 1 nghìn tỷ euro đầu tư trong thập kỷ tới, tập trung vào năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng, giao thông sạch và thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới.
Những chính sách và biện pháp này đang tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của nền kinh tế EU, từ nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng, giao thông vận tải cho đến xây dựng và tài chính, đồng thời đặt ra những yêu cầu ngày càng cao về môi trường và tính bền vững đối với các đối tác thương mại.
