Ý nghĩa của COP30 với chuỗi giá trị nhôm

Ra đời từ Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC) năm 1992, COP đã trải qua ba thập kỷ họp bàn và cam kết khí hậu. COP30 – tổ chức tại Belém, Brazil ngay giữa rừng Amazon – đang thu hút sự chú ý lớn. Tuy vậy, thực tế cho thấy phần lớn quốc gia vẫn chưa đạt mục tiêu khí hậu được đề ra, và chỉ 15 nước đáp ứng hạn chót cập nhật tiến trình 2025 theo Thỏa thuận Paris (COP21).

COP và ngành nhôm: nhìn lại những điểm chính

COP26 (Glasgow, 2021):
Ngành nhôm được nhắc đến gián tiếp. Các số liệu trước hội nghị làm nổi bật nhu cầu cải thiện hiệu quả năng lượng và phù hợp với lộ trình 1,5°C. Sự kiện Glasgow cũng khởi động các cuộc thảo luận mạnh mẽ về carbon trong hoạt động thương mại. Các doanh nghiệp nhôm tận dụng COP26 để báo cáo tiến độ và kêu gọi hỗ trợ khử carbon.

COP27 (Sharm el-Sheikh, 2022):
Tiếp tục là một kỳ họp COP thiên về “thực thi”, ngành nhôm vẫn duy trì sự tham gia tích cực, tập trung vào hợp tác và truyền thông về lộ trình giảm phát thải.

COP28 (Dubai, 2023):
Sự kiện Dubai xem là bước ngoặt với hàng loạt sáng kiến riêng cho ngành nhôm. IAI (International Aluminum Institute – Viện Nhôm Quốc tế) công bố Sáng kiến Khí nhà kính ngành Nhôm, nhằm theo dõi và minh bạch hóa phát thải. COP28 cũng khởi động chương trình hỗ trợ chuyển đổi công nghiệp quy mô lớn, hướng tới các ngành phát thải cao.

Giai đoạn 2024–2025:
IAI, WBCSD (World Business Council for Sustainable Development – Hội đồng Doanh nghiệp Thế giới vì Phát triển Bền vững) và nhiều tổ chức tiếp tục công bố lộ trình, nghiên cứu về “giai đoạn cuối” của khử carbon – với CCUS và năng lượng tái tạo là yếu tố then chốt. Ước tính toàn ngành cần khoảng 1 nghìn tỷ USD đầu tư trong nhiều thập kỷ tới để bám sát mục tiêu Paris.

COP30 sẽ mang tới điều gì cho ngành nhôm?

COP30 (10–21/11/2025) đặt trọng tâm vào tài chính khí hậu. Theo tình hình các cuộc thảo luận hiện nay, con số hỗ trợ cần thiết đang được đẩy lên tới trên 1 nghìn tỷ USD mỗi năm vào giữa thập niên 2030.

Với ngành nhôm – đặc biệt là các nhà sản xuất tại các nền kinh tế mới nổi – khả năng tiếp cận vốn ưu đãi, bảo lãnh và tài trợ không hoàn lại sẽ quyết định việc đầu tư vào năng lượng tái tạo, công nghệ anode trơ hay CCS.

Ngành nhôm được kỳ vọng tiếp tục có mặt tại các diễn đàn, sự kiện kỹ thuật bên lề COP30. Một số nội dung được giới chuyên môn chú ý gồm:

• Tiến độ sáng kiến GHG của IAI
• Các thông báo về tài chính hoặc chương trình Industrial Transition Accelerator
• Các cam kết mới về tái chế và kinh tế tuần hoàn
• Kết quả làm việc của các nhóm kỹ thuật UNFCCC liên quan đến công nghiệp

Khoảng cách giữa mục tiêu và thực tế

Theo Navin Malhotra, thế giới còn rất xa mục tiêu:

• Để tránh khủng hoảng khí hậu, phát thải toàn cầu phải giảm 60% vào 2035, trong khi kế hoạch hiện tại chỉ đạt 10%.
• Trợ cấp nhiên liệu hóa thạch đạt 7 nghìn tỷ USD năm 2022.
• Nhiệt độ toàn cầu đang hướng tới mức tăng 2,5–2,9°C vào năm 2100.

Dù vậy, ngành nhôm đã có những tiến bộ đáng kể:

• Phát thải toàn chuỗi năm 2022 đạt 1,11 gigaton CO₂e, giảm nhẹ so với 2021.
• Cường độ phát thải nhôm nguyên sinh giảm mạnh, từ 15,1 tCO₂e/tấn (2022) xuống còn 4,8 tCO₂e/tấn (2023).
• Cường độ phát thải trung bình toàn chuỗi giảm xuống 10,04 tCO₂e/tấn trong 2023.

Các cam kết lớn của ngành nhôm

Tại COP28, IAI ra mắt Sáng kiến GHG ngành Nhôm với yêu cầu doanh nghiệp:

• Đặt mục tiêu dài hạn (ưu tiên net-zero 2050),
• Xác định mốc trung hạn (2030) cho Scope 1 & 2,
• Công bố tiến độ hàng năm theo phương pháp chung.

Nhiều doanh nghiệp đã đưa ra mục tiêu rõ ràng:

• Norsk Hydro: giảm 30% phát thải vào 2030, net-zero 2050.
• Alcoa: hướng tới net-zero 2050, tăng dùng điện tái tạo.
• CBA: 2,69 tCO₂e/tấn năm 2024; mục tiêu giảm 40% trong giai đoạn 2019–2030.

IAI cho biết 80% doanh nghiệp thành viên đã đặt mục tiêu GHG dài hạn.

Đánh giá chung: COP đã giúp gì cho ngành?

COP tạo nên nền tảng quản trị khí hậu toàn cầu, từ các mục tiêu ràng buộc thời Kyoto đến cách tiếp cận linh hoạt của Paris. Cam kết net-zero hiện bao phủ 90% GDP toàn cầu, và năng lượng tái tạo đã trở nên cạnh tranh hơn.

Tuy vậy, phát thải toàn cầu vẫn chưa đạt đỉnh; nhiều mục tiêu quốc gia mang tính tự nguyện; tài chính khí hậu giải ngân chậm; và việc chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch vẫn tiến triển từng bước nhỏ.

Ngành nhôm không phải tâm điểm của COP, nhưng chịu ảnh hưởng rõ rệt qua:

• chính sách khí hậu quốc gia,
• cải tổ thị trường năng lượng,
• áp lực chuỗi cung ứng từ khách hàng toàn cầu,
• và kỳ vọng minh bạch phát thải ngày càng cao.

Kết quả là ngành buộc phải chuyển mình theo hướng ít carbon hơn, dù tốc độ còn phụ thuộc vào nguồn điện, chi phí công nghệ và mức độ nhất quán của chính sách từng quốc gia.

Nguồn: ALCircle